Praca zdalna, innowacje technologiczne, dywersyfikacja oferty – to przykłady najważniejszych działań podejmowanych przez firmy w odpowiedzi na pandemię COVID-19. Będący jej następstwem kryzys nie ominął także podmiotów prywatnych funkcjonujących jako instytucje rynku pracy. Przechodzą one proces gruntownych zmian, od którego zależy ich przetrwanie na coraz trudniejszym i coraz bardziej wymagającym rynku.
Instytucje rynku pracy w trudnej sytuacji
Agencje pracy, pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego i firmy szkoleniowe, dostarczające know-how w postaci szkoleń i porad, odgrywają ogromną rolę w kształtowaniu rynku pracy i reagowaniu na zachodzące na nim zmiany. Pełnią także ważną funkcję w sytuacjach kryzysowych, wspierając de facto publiczne instytucje rynku pracy. Pogarszająca się pozycja takich instytucji to bardzo zła wiadomość, bo celem ich działalności jest zwiększanie elastyczności rynku pracy, a ta nabiera kluczowego znaczenia właśnie w czasie kryzysu.
Problemy instytucji rynku pracy odzwierciedlają ogólną sytuację wszystkich branż zmagających się z gospodarczymi skutkami pandemii, takimi jak spadek PKB o 2,8% i wzrost bezrobocia do 6,5%. W związku z tym agencje pracy i firmy szkoleniowe, podobnie jak przedsiębiorstwa z innych sektorów gospodarki, przechodzą proces głębokiej transformacji. Z raportu „Dostosowywanie się podmiotów rynku pracy do zmian związanych z epidemią COVID-19”, przygotowanego przez Business Centre Club, wynika, że pandemia znacząco pogorszyła ich sytuację finansową i zmniejszyła popyt na usługi. Sytuację w ten sposób ocenia ponad trzy czwarte ankietowanych, a dwie trzecie potwierdza, że zmniejszyły się możliwości organizacyjne w zakresie pozyskiwania i realizacji zleceń.
Wzrost zapotrzebowania na wiedzę i nowe rozwiązania
Problemy pogłębia niewystarczające dopasowanie form szkoleń do nowych warunków. O potrzebie zmian świadczą także postulaty klientów dotyczące modyfikacji usług. Klienci zgłaszają zapotrzebowanie na nową tematykę szkoleń dotyczącą np. zmian w zarządzaniu operacyjnym czy wyzwań związanych z pracą zdalną. Według raportu BCC „Potrzeby edukacyjne przedsiębiorców” aż 83% przedsiębiorców dostrzega potrzebę uzupełnia swojej wiedzy, głównie w obszarach zarządzania, prawa i psychologii. Badanie to potwierdza również, że z powodu obostrzeń sanitarnych znacząco wzrosła rola szkoleń zdalnych, kosztem tradycyjnych.
Jak jednak wynika z raportu „Dostosowywanie się podmiotów rynku pracy do zmian związanych z epidemią COVID-19”, jedna trzecia tych instytucji spotkała się z oczekiwaniami dotyczącymi obniżki cen usług. Poważnym kłopotem w tej sytuacji pozostaje pozyskiwanie zleceń, ponieważ wiele firm ograniczyło budżety działów HR. Tym samym szukanie oszczędności doprowadziło do znaczącego pogłębienia kłopotów branży szkoleniowej. A główną przeszkodę w dostosowaniu się do oczekiwań klientów stanowi fakt, że pełne wdrożenie zmian wymaga znacznych nakładów pieniędzy, pracy i czasu.
Jak przystosować się do kryzysowych warunków?
Instytucje rynku pracy muszą wprowadzić zmiany w zakresie zdalnej formy szkoleń, sposobów na dotarcie do klienta i stosowania innowacji technologicznych. Sytuacja jest jednak mocno niejednoznaczna – wprawdzie 37% respondentów zadeklarowało, że jest w stanie spełnić postulaty klientów, ale aż 30% nie było w stanie odpowiedzieć na to pytanie. Pomimo to, proces transformacji już się rozpoczął. Jego elementami są wdrażanie nowych kanałów komunikacji z klientami (68%), korekty w organizacji czasu pracy (64%), przejście na pracę zdalną (60%) oraz modyfikacja sposobów sprzedaży (55%).
Są to zmiany, jakie od blisko roku przechodzą również pozostałe branże. Od ich wdrożenia zależą nie tylko szanse na podtrzymanie działalności, ale także perspektywa przetrwania, ponieważ pandemia może się przedłużyć. Według Komisji Europejskiej, sytuacja mogłaby zostać opanowana latem, ale tylko jeśli do tego czasu zaszczepiono by 70% europejskiej populacji. Zakłócenia w dostawach szczepionek wywołują jednak obawy o szanse na realizację programów szczepień w tym terminie. A to oznacza poważne ryzyko dla przetrwania m.in. instytucji rynku pracy. Z badania BCC wynika bowiem, że 4% z nich nie było w stanie dostosować się do nowych warunków, a 29% była w stanie dopasować się jedynie częściowo.
Rynek w czasach niepewności
W tej sytuacji zminimalizowaniu strat finansowych służyć będzie pełne wdrożenie metod pracy zdalnej oraz innowacji technologicznych, przede wszystkim z obszaru komunikacji. Nie rozwiąże to jednak, przynajmniej na razie, problemu spadku popytu na usługi firm szkoleniowych czy agencji pracy. Pomimo to, 46% ankietowanych optymistycznie ocenia perspektywy działalności w ciągu najbliższych 12 miesięcy, podczas gdy pesymistyczne oceny wyraziło 23% respondentów. Uwagę zwraca jednak fakt, że aż 32% instytucji nie potrafiło udzielić odpowiedzi na to pytanie, co pokazuje, jak wysoki jest aktualny poziom niepewności na rynku szkoleniowym.
