Pandemia wirusa SARS-CoV-2 wymusiła działania dostosowawcze w wielu obszarach światowej gospodarki. Trudna sytuacja epidemiologiczna skutkuje zmianami także na rynku pracy. Reagując na zagrożenie w postaci lockdownu, firmy wprowadzają nowe sposoby organizacji pracy, przenoszą część działalności w tryb online i zmieniają procedury rekrutacji pracowników.
Praca zdalna jako remedium na pandemię
Najwidoczniejszą zmianą są nowe sposoby organizacji pracy. Praca zdalna umożliwia utrzymanie działalności przedsiębiorstw przy jednoczesnym zmniejszeniu ryzyka zakażeń koronawirusem wśród pracowników i klientów. Podobnie jest w modelu pracy rotacyjnej, w ramach którego pracownicy podzieleni są na dwa zespoły – pracujących z biura lub w trybie home office. Obie grupy co jakiś czas, na zasadzie rotacji, zamieniają się miejscami. Taki hybrydowy model pracy również zwiększa bezpieczeństwo sanitarne, a dodatkowo umożliwia spotkania z klientami, których nie można zorganizować w sposób zdalny.
Odchodzenie od pracy stacjonarnej to możliwość redukcji części wydatków, przede wszystkim na wynajmowanie powierzchni biurowych. Zaoszczędzone w ten sposób środki można przeznaczyć np. na zakup lepszego sprzętu dla pracowników, umożliwiającego wydajną pracę w domu. Biura, jako miejsca pracy i integracji zespołu oraz spotkań z klientami, odzyskają swoją rolę dopiero po zakończenia pandemii. Jak na razie, przejście na pracę zdalną lub model hybrydowy mogą rozważyć te firmy, którym pozwala na to rodzaj i charakter prowadzonej działalności.
Wsparciem dla nowych sposobów pracy są innowacje technologiczne i szybsza wymiana know-how. Z drugiej strony, to właśnie pandemia i większy nacisk na pracę zdalną jeszcze bardziej przyspieszyły procesy cyfryzacji i digitalizacji w firmach. Kluczowego znaczenia nabrały innowacje z obszaru technologii informatycznych i komunikacji umożliwiające wykonywanie obowiązków służbowych zespołom pracującym w trybie online. Przykładem efektywnego wykorzystywania innowacji jest system bankowy, który w coraz większym stopniu staje się sektorem działającym według zasad Fintech.
Nowe procedury HR, czyli rekrutacja online
Rezultatem wdrażania innowacyjnych technologii jest wzrost zapotrzebowania na pracowników posiadających kompetencje cyfrowe. W czasie gdy w branży eventowej i gastronomii trudno obecnie znaleźć pracę, branże takie jak IT czy logistyka nadal rekrutują odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Wzrost bezrobocia i spadek liczby ofert pracy w warunkach pandemii jest faktem, ale zapotrzebowanie rynkowe na specjalistów w wybranych obszarach nie słabnie. W gospodarce opartej w coraz większym stopniu na wiedzy największe szanse na zatrudnienie mają kandydaci gotowi na zmiany i pracę w trybie wielozadaniowym.
Pandemia zmienia także sposób pracy działów HR oraz procedury naboru kandydatów. Coraz więcej firm i agencji pracy stosuje rekrutację zdalną. W takim modelu kandydaci wypełniają online elektroniczne formularze, a wstępny prescreening kompetencji coraz częściej odbywa się na bazie wirtualnych testów lub ankiet. Rozmowy rekrutacyjne prowadzone są telefonicznie lub w trybie online – za pośrednictwem wideokomunikatorów w platformach takich jak np. Microsoft Teams. Za pośrednictwem internetu odbywa się także etap onboardingu, czyli praktycznego wprowadzenia nowego pracownika w misję, zadania i strukturę firmy.
Prawny element zmian na rynku
Działania dostosowawcze rynku pracy znajdują swoje odbicie także w zmianach prawnych. Pierwsze z nich są związane z przyjęciem przez rząd tzw. tarczy antykryzysowych. Pozwalają one pracodawcy na wydanie pracownikowi polecenia pracy zdalnej i uelastyczniają zapisy dotyczące czasu pracy. Z kolei do obowiązków pracodawcy należy informowanie o ryzyku zawodowym i zasadach ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia. Co do interpretacji poszczególnych przepisów pojawiają się jednak rozbieżności, a to sprawia, że zasady świadczenia pracy zdalnej zostaną uregulowane w ramach Kodeksu pracy.
Kwestią do rozstrzygnięcia są także ewentualne rekompensaty za wykorzystywany w trakcie pracy w domu prywatny sprzęt, a także zwrot kosztów za przygotowanie „domowego” stanowiska pracy oraz kosztów zużywanego prądu. Pojawiła się również potrzeba dokładniejszego określenia zasad bezpieczeństwa. Chodzi o przepisy BHP, głównie z uwagi na możliwość wypadku podczas pracy zdalnej. Całość zmian prawnych, wraz z wdrażanymi innowacjami organizacyjnymi i technicznymi, jeszcze bardziej zmieni oblicze rynku pracy, przystosowując go zarówno do obecnej sytuacji epidemiologicznej, jak i do wyzwań Gospodarki 4.0.
