Prezydentura Joe Bidena umożliwi otwarcie nowego rozdziału w stosunkach Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Punktem wyjścia do wzmocnienia relacji transatlantyckich będzie „Nowa europejsko-amerykańska agenda na rzecz globalnej zmiany”. Opracowany przez Komisję Europejską dokument zakłada ścisłą współpracę gospodarczą i polityczną, która ma być odpowiedzią Europy i USA na rosnącą pozycję Chin w polityce światowej.
Szansa na zakończenie transatlantyckiego sporu
Z Waszyngtonu i Brukseli docierają już pierwsze sygnały o gotowości do jak najszybszego wzmocnienia relacji transatlantyckich. W ostatnim czasie ucierpiały one z powodu wojny handlowej. Konflikt rozpoczął się w marcu 2018 roku po nałożeniu przez administrację Donalda Trumpa ceł na stal i aluminium. Decyzja w tej sprawie, motywowana polityką America First, miała wywrzeć presję na Chiny, ale kilka miesięcy później uderzyła także w Unię Europejską. W następnych miesiącach „ofiarami” wojny celnej stały się m. in. helikoptery, narzędzia, ubrania, alkohole, sery i owoce morza.
Szansę na zakończenie sporu przyniosło zwycięstwo Joe Bidena w wyborach prezydenckich w listopadzie 2020 roku. Już miesiąc później Komisja Europejska zaprezentowała dokument zatytułowany „Nowa europejsko-amerykańska agenda na rzecz globalnej zmiany”, w którym wezwała Waszyngton do powrotu do współpracy opartej na wspólnych wartościach i interesach. Bruksela przypomniała, że na UE i USA przypada jedna trzecia światowego PKB i handlu oraz 60% bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Zawarcie nowej umowy ma wzmocnić pozycję sojuszników z obu stron Atlantyku w obliczu rosnącej siły Chin.
Propozycja globalnego paktu UE-USA
Ambitny plan Komisji Europejskiej przewiduje zacieśnienie współpracy w walce z pandemią COVID-19, intensyfikację działań na rzecz zatrzymania zmian klimatycznych, rozwój zielonej gospodarki i współpracy technologicznej oraz wzmacnianie demokracji i pokoju na świecie. Realizacji tych zamierzeń ma służyć pogłębienie relacji gospodarczych oraz rozwój współpracy wojskowej w ramach NATO. Komisja Europejska zaproponowała, by szczegółowy plan działań opracować podczas szczytu UE-USA, który odbędzie się w połowie 2021 roku.
Motywem przewodnim szczytu będzie ożywienie relacji transatlantyckich. Od lat najkonkretniejszym wymiarem europejsko-amerykańskiego partnerstwa jest współpraca gospodarcza. W 2019 roku amerykański eksport do UE wyniósł 336 mld dolarów, a wartość importu zamknęła się sumą 515 mld dolarów. Pandemia COVID-19 przyczyniła się jednak do zmniejszenia wymiany handlowej – w ubiegłym roku amerykański eksport do UE spadł do poziomu 237 mld dolarów, a import – do 420 mld dolarów.
Lista zadań na najbliższe miesiące
Z uwagi na kryzys gospodarczy najważniejsze jest obecnie zakończenie konfliktu handlowego. Pozytywnym sygnałem jest wstępne porozumienie o zamrożeniu stawek celnych i zapowiedź podjęcia rozmów w celu ich obniżenia. Negocjacje mogą ruszyć już za kilka tygodni, gdy amerykański Senat zatwierdził Katherine Tai na stanowisku negocjatora ds. handlu. Pierwszym krokiem służącym wzmocnieniu zaufania będą rozmowy dotyczące przezwyciężenia sporu o subsydia między Boeingiem a Airbusem. To ważne, bo trwający od 16 lat konflikt w tej sprawie stał się symbolem nieporozumień po obu stronach Atlantyku.
Zakończenie sporu w przemyśle lotniczym pozwoli negocjatorom skoncentrować się na kolejnych sprawach takich jak podatek cyfrowy, reforma Światowej Organizacji Handlu i narastająca presja ze strony Chin oraz Rosji. Wyzwań jego sporo, ale szanse na ich przezwyciężenie są duże. – Mamy nadzieję, że możliwe będzie odbudowanie silnego sojuszu (…) między USA i Europą. Globalne wyzwania wymagają globalnych rozwiązań – podkreślił przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel w rozmowie z think tankiem Atlantic Council.
Silniejsza Europa, silniejsze Stany Zjednoczone
W podobnym tonie wypowiedziała się także przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. – Podjęta przez nas inicjatywa ma dopasować transatlantycką agendę do nowych warunków w skali globalnej (…). Silne relacja transatlantyckie to silniejsza Unia Europejska i silniejsze Stany Zjednoczone – stwierdziła. Unijne władze zapowiedziały także wsparcie dla prezydenta Bidena, który do końca roku chce zorganizować Szczyt na rzecz Demokracji.
Pojednawcze gesty i gotowość do współpracy są dobrym prognostykiem dla procesu wzmacniania relacji Europy i USA w najbliższych miesiącach.
